Dəyərlər və doğrular cəmiyyətin mənəvi təməllərini təşkil edən və insan davranışlarını istiqamətləndirən əsas prinsiplərdir. Bu anlayışlar insan həyatının hər mərhələsində mühüm rol oynayır və fərdlərin şəxsi, ailəvi və ictimai münasibətlərində özünü büruzə verir.
Dəyərlər bir fərd və ya cəmiyyət üçün əhəmiyyətli olan, davranış və qərar vermə proseslərinə rəhbərlik edən ideallardır. Onlar əxlaqi prinsiplərə, inanclara və adət-ənənələrə əsaslanır. Dəyərlər zamanla inkişaf edə bilər, lakin onların əsasında insanın ruhuna və vicdanına bağlılıq dayanır. Ən əsas dəyərlərə bunlar daxildir:
• Ədalət: Hər kəsin haqqını qorumaq, düzgünlüyə sadiq qalmaq;
• Səmimiyyət: Həqiqətə əsaslanaraq ikiüzlülükdən uzaq olmaq;
• Sevgi və mərhəmət: İnsanlara qarşı şəfqətli və anlayışlı olmaq;
• Ailə bağları: Yaxınlara bağlılıq və onların rifahını düşünmək.
Bunlarla bərabər, bu gün çox ehtiyacımız olan doğrular da vardır. Doğrular isə fərdin və ya cəmiyyətin həyatında qəbul etdiyi, tətbiq etdiyi qaydalar və prinsiplərdir. Doğrular bizi mənəvi inkişaf yoluna yönəldir və dəyərlərimizin gündəlik həyatda necə tətbiq olunacağını göstərir. Doğru olanı seçmək insanın məsuliyyətini artırır və eyni zamanda onu daxili rahatlıqla təmin edir.
Dəyərlərin və doğruların qorunması, onların növbəti nəsillərə ötürülməsi hər bir cəmiyyət üçün həyati əhəmiyyət kəsb edir. Qloballaşma və texnoloji inkişaf insanlara müxtəlif mədəniyyətlərdən təsirlər gətirsə də, milli və mənəvi dəyərlərimizi unutmamaq vacibdir. Mənəvi boşluq içində böyüyən cəmiyyətlər adətən öz tarixi köklərindən uzaqlaşır və bəzən özlərini təcrid olunmuş hiss edirlər.
Dəyərlərimizin qorunması üçün aşağıdakılar vacibdir:
1. Təhsil: Gənc nəsillərə düzgün tərbiyə və mənəvi biliklərin ötürülməsi.
2. Adət-ənənələrin yaşadılması: Ailələrdə bayramlar, xeyriyyə tədbirləri və dini mərasimlər vasitəsilə bu prinsiplərin tətbiqi.
3. Müsbət nümunələr: Cəmiyyətdə dəyərləri yaşadan insanların nümunə olaraq göstərilməsi.
Dəyərlərin unudulması cəmiyyətdə anarxiyaya, mənəvi boşluğa və qarşılıqlı anlaşılmazlığa səbəb ola bilər. Bu, ailə birliyinin zəifləməsi, dostluq münasibətlərinin sarsılması və insanın daxili mənəviyyatının itirilməsi ilə nəticələnir.
Həyatın mənası və insanın mənəvi gücü dəyərlərə və doğrulara olan bağlılıqda gizlənib. Hər bir fərd özündən başlayaraq, ailəsində və cəmiyyətində dəyərləri yaşatmalı və gələcək nəsillərə örnək olmalıdır. Beləcə, dəyərlərimiz işıq saçaraq, bizi doğru yola yönəldən mənəvi bələdçimiz olacaqdır.
Musa HACIYEV